Blij bij de dierenarts 3 - samenwerken

Alle huisdieren moeten regelmatig naar de dierenarts, maar menig huisdier vindt dit geen pretje. FearFree is er o.a. op gericht om de angst bij de dierenarts te verminderen. Hier kan de dierenarts zelf aan bijdragen maar je kunt dat als eigenaar ook! Als we dit goed doen, dan kan het bezoek aan de dierenarts zelfs iets leuks worden.

In het derde blog van deze serie "Zonder stress naar de dierenarts" gaan we het hebben over samenwerken met de dierenarts. Door je hond, kat, konijn of knaagdier speciaal gedrag te leren krijgt je huisdier controle over de situatie en is het allemaal veel minder spannend. In het Engels noemen ze dat cooperative behaviour. De samenwerking heeft een aantal doelen: 1) je huisdier leert om rustig stil te blijven staan als er iemand aan hem zit; 2) je huisdier weet wat hij kan verwachten waardoor hij minder angstig is; 3) je huisdier leert dat hij zelf kan aangeven als hij even pauze nodig heeft zodat hij tussentijds kan herstellen en dit alles resultaat in 4) een meer voorspelbare situatie en controle van de situatie voor je huisdier. In de samenwerking kan je huisdier via het geoefende gedrag vertellen - door zijn lichaamstaal - dat een korte pauze in het onderzoek nodig is.

Samenwerken kan eruit bestaan dat je hond netjes stil blijft staan terwijl hij wordt aangeraakt en onderzocht, dat hij zijn poten kan optillen als deze onderzocht moeten worden en zelfs dat hij zijn bek opendoet zodat het gebit gecontroleerd kan worden. Ik ga hier niet alles uitwerken, maar ik ga wel uitleggen wat het betekent voor je huisdier. In deze uitleg ga ik er vanuit dat we je huisdier leren stilstaan de basis van het samenwerken: we leren de hond een 'chin rest' en de kat leren we om naar een potje te kijken. Het 'kijken naar een potje' is eigenlijk voor alle huisdieren geschikt, ook voor de hond. Hieronder volgt een korte uitleg, als je een gedetailleerd plan wil hebben, laat dat dan even weten via een berichtje, dan stuur ik dat naar je toe.

In de beschrijving maak ik gebruik van een geconditioneerde 'yes' met wat lekkers en het is nodig - als je huisdier dat nog niet geleerd heeft om dit eerst te leren: om het 'yes' en het snoepje aan elkaar te koppelen door dit apart te oefen zodat je hond/kat leert dat 'yes' betekent dat er iets lekkers aan komt. Dit is hetzelfde principe als de clickertraining en werkt ook prima voor knaagdieren en konijnen.

We leren je huisdier om stil te staan, we gaan ze dus belonen voor het niets doen terwijl ze worden aangeraakt. Doorgaans belonen we onze huisdieren als ze een specifieke beweging moeten maken zoals zit, lig of volg. We vragen dus echt iets anders van ze en voor sommige dieren is dat echt even wennen. Het is heel belangrijk om al het gedrag eerst in een bekende omgeving - thuis - te oefenen, zodat je huisdier de basis kent voordat hij het buiten de deur en uiteindelijk bij de dierenarts gaat doen. Het gedrag moet een spelletje zijn en in het leren gaan we van een vertrouwde omgeving naar een omgeving die steeds meer afleiding geeft.

In een 'chin rest' legt je hond zijn kin op een handdoek op schoot of in je hand en dat kan hij lang vol houden. Voordeel van het handdoekje is dat je hond meteen weet, zodra hij het handdoekje ziet, wat er van hem verwacht wordt. De situatie is dan dus meteen voorspelbaar en vertrouwd. De hand als rustpunt heeft het grote voordeel dat je die altijd bij je hebt en overal kunt toepassen. De meeste honden vinden het heerlijk om hun kin op je hand of schoot te leggen, ze doen dat uit zichzelf. Door dit bestaande gedrag te belonen met een rustige 'yes' en wat lekkers leert je hond dat het handdoekje en het neerleggen van zijn kin beloond wordt. Daarna hoef je dit gedrag dus alleen maar gevarieerd te belonen ('goed zo, 'yes' en lekkers afwisselen) en te verlengen. Verlengen kan eenvoudig doordat je de beloning gaat vertragen en die vertragingsduur gaat variëren. Via de gevarieerde beloning houdt je contact met je hond.

Als dit goed gaat, als jullie met z'n tweeën zijn, kun je andere mensen laten meedoen. Vergeet niet dat ze andere mensen kunnen begroeten. De andere mensen - tip: eerst huisgenoten en dan bekenden van de hond - gaan hem aanraken. Eerst kort en op fijne plekjes, later langer en/of op minder fijne plekjes. Als je hond de aandacht voor de 'chin rest' verliest houdt de aanraking op. Let dus goed op je gedrag van je hond en instrueer de persoon die je hond aanraakt.

Voor de kat heb je een dekentje en een potje met snoepjes nodig. Je begint met het dekentje op de grond en wat snoepjes op het dekentje. De meeste katten hebben de snoepjes niet eens nodig, omdat ze het dekentje al interessant genoeg vinden om te bekijken. Je beloont je kat op het dekentje met wat lekkers. Zodra je kat geleerd heeft dat hij op dekentje lekkers krijg kun je het lekkers ook af en toe weggooien, zodat hij het moet gaan halen en weer terugkomen. Zodra je kat gewend is om naar het dekentje toe te komen zet je het potje met lekkers op het kleedje en zorg je voor lekkers in de hand. Zodra je kat naar het potje kijkt zeg je 'yes' en krijgt hij wat lekkers uit je hand. Het gaat om het kijken naar het potje. Als je kat het doorheeft kun je de duur verlengen en variëren. Varieer de plek van het dekentje: leg het ook eens op een tafel, in een andere kamer, of buiten in de tuin, zodat je kat leert, dat het dekentje betekent dat hij erop moet gaan staan. Zo leert je kat om rustig op het kleedje te staan en naar het potje met lekkers te kijken. Nu heb je weer een huisgenoot nodig (of iemand anders die de kat goed kent) en dan kan de ander de kat kort aanraken, eerst op fijne plekken, later op niet fijne plekken. En ook nu geldt weer: als je kat de aandacht verliest, houdt het aanraken op.

In deze samenwerking betekent het verlies van aandacht bij het spelletje door je huisdier dat hij even pauze wil en dat stopt het aanraken en bij de dierenarts stopt dan het onderzoek, zodra je je dier weer aandacht heeft voor het spelletje kan de aanraking weer doorgaan. Let op: het is belangrijk om te blijven belonen met 'yes', 'goed zo' en af en toe wat lekkers én om rustig te blijven. Belangrijk: we gaan het samenwerking niet woordelijk vragen door een commando, de setting gaat het gedrag oproepen en je huisdier wordt beloond voor het richten van zijn aandacht.

Je huisdier leert zo om stil te blijven staan en zijn aandacht ergens op te richten. Doel is dat je huisdier rustig blijft staan. Zelf blijf je verantwoordelijk voor het contact met je huisdier en het belonen van de samenwerking. Je zult zien dat als je huisdier de aanraking te veel vindt, dat hij zijn aandacht verliest, dat is het stop-signaal de persoon die aan je hond/kat zit. Deze persoon moet nu ophouden en jij moet dat vertellen. Goed blijven opletten, dus. Zodra je hond/kat weer de aandacht zoekt, zijn kin neerlegt of naar het potje kijkt, kan het aanraken weer verder gaan. Zo leert je huisdier invloed uit te oefenen op de situatie.

Zie je wat er gebeurt? Jullie werken samen om het onderzoek goed te laten verlopen bij de dierenarts. Uiteindelijk is het de dierenarts die onderzoekt, maar door thuis te oefenen, weet je dier wat er gebeurt en dat het ophoudt als hij zelf zijn aandacht verlegt en zijn gedrag verandert.